Statistica Visual Basic

Wprowadzenie

Standardowy (wbudowany w Statistica) język Statistica Visual Basic wzbogaca program Statistica o jeszcze jedno (dodatkowe) środowisko użytkownika. Oferuje on nieporównywalnie więcej możliwości niż tylko „dodatkowy język programowania” umożliwiający tworzenie rozszerzeń użytkownika.
Statistica Visual Basic w pełni wykorzystuje zalety modelu obiektowego Statistica i umożliwia programowy dostęp do praktycznie każdego elementu i każdej funkcji programu Statistica. Nawet najbardziej złożone analizy i wykresy można zarejestrować jako makra Visual Basic, a następnie wielokrotnie z nich korzystać lub je edytować i wykorzystać jako składniki innych aplikacji. Statistica Visual Basic rozszerza standardową składnię języka Visual Basic o ponad 10,000 nowych funkcji, co daje jedno z największych i najbogatszych środowisk programistycznych.

Tworzenie programów Statistica Visual Basic

Poniżej pokazano kilka sposobów tworzenia makr w Statistica Visual Basic:

• Nagrywanie makr. Po uruchomieniu procedury analitycznej lub utworzeniu wykresu zapisywany jest kod programu Visual Basic zawierający wszystkie specyfikacje analiz oraz ustawienia wyjścia. Całość interaktywnych analiz Statistica zawierających różne typy analiz możemy zarejestrować przy pomocy polecenia Zarejestruj makro globalne z menu Narzędzia/Makro. Utworzony program można później wielokrotnie wykonywać lub edytować zmieniając opcje, zmienne, pliki danych, dodając interfejs użytkownika, itd.
• Środowisko programistyczne SVB. Programy Statistica Visual Basic można również tworzyć od podstaw w profesjonalnym środowisku programistycznym wyposażonym w wygodny edytor i debugger (z obsługą przerwań itp.), intuicyjny edytor okien dialogowych, oraz inne narzędzia wspomagające efektywne budowanie kodu.
• Visual Basic z innych aplikacji. Programy SVB można wykonywać nie tylko w Statistica, lecz także w innych środowiskach (np., Microsoft Excel), odwołując się do funkcji i procedur Statistica.

Uruchamianie programów Statistica Visual Basic

Programy Statistica Visual Basic można wykonywać nie tylko w Statistica, lecz dzięki zgodności Statistica Visual Basic ze standardami, programy takie można również uruchamiać w innych środowiskach bazujących na konwencjach Microsoft Visual Basic (np. Microsoft Excel, Microsoft Word) lub w  samodzielnych instalacjach języka Visual Basic). W praktyce zazwyczaj wywołuje się funkcje Statistica z innych aplikacji napisanych w Visual Basic. Należy jednak zauważyć, że w przypadku uruchamiania programów Statistica Visual Basic i wywoływania funkcji Statistica z innych aplikacji wszelkie funkcje specyficzne dla Statistica (w przeciwieństwie do ogólnych funkcji Microsoft Visual Basic) zostaną wykonane tylko wtedy, gdy na komputerze użytkownika dostępne są odpowiednie biblioteki Statistica. Tak więc, użytkownik programu musi być legalnym użytkownikiem odpowiednich bibliotek procedur Statistica.
Należy zauważyć, że ta bardzo duża biblioteka funkcji Statistica (obejmująca ponad 10,000 procedur) jest dostępna nie tylko dla aplikacji w języku Visual Basic (wbudowanego w program lub też innego), lecz również z dowolnego innego zgodnego środowiska programistycznego, takiego jak C/C++, Java, czy Delphi.

Zastosowanie programów Statistica Visual Basic

Programy Statistica Visual Basic mogą mieć wiele różnych zastosowań, począwszy od prostych makr służących do rejestrowania rutynowych zadań, po rozbudowane specjalizowane systemy analityczne, które łączą potężne możliwości zoptymalizowanych procedur Statistica z różnymi rozszerzeniami i własnym interfejsem. Po uzyskaniu odpowiednich licencji, utworzone w ten sposób skrypty analiz mogą być integrowane z dużymi systemami przetwarzania danych, działać jako części systemów korporacyjnych, portali Internetowych lub intranetowych. Programy Statistica VB mogą również dotyczyć wszystkich innych ważnych „czynności” związanych z analizą, jak np. otwieranie lub zamykanie pliku, zaznaczanie komórki w arkuszu itd.; w tym przypadku, interfejs programu Statistica dla początkujących użytkowników może zostać dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości (np., dla operacji wprowadzania danych, itp.).

Struktura Statistica Visual Basic

Statistica Visual Basic składa się z dwóch głównych części : (1) Ogólnego środowiska programistycznego Visual Basic z narzędziami i rozszerzeniami do projektowania i obsługi interfejsu użytkownika (okien dialogowych) oraz obsługi plików, oraz (2) bibliotek Statistica z tysiącami funkcji, które dają dostęp do praktycznie wszystkich aspektów Statistica.

Środowisko programistyczne Visual Basic, co do składni zgodne jest z konwencjami standardu języka Microsoft Visual Basic; różni się głównie sposobem tworzenia okien dialogowych, zaprojektowanym tak, by zapewnić programistom i projektantom większe możliwości sterowania interfejsem użytkownika w złożonych programach. W środowisku programistycznym Statistica Visual Basic, okna dialogowe mogą być obsługiwane całkowicie wewnątrz odrębnych procedur, co umożliwia wygodne włączanie ich w większe programy z wieloma oknami dialogowymi; Microsoft Visual Basic oparty jest o formatki, lub okna dialogowe, oraz wszystkie zdarzenia tych okien dialogowych obsługiwane są w odrębnych modułach programu.

Rejestrowanie makr (Programów): Makra pojedynczych analiz, Makra globalne (Log) i Makra klawiaturowe

Statistica zawiera obszerny zestaw narzędzi do rejestrowania makr (programów SVB), które można wykorzystywać do automatyzacji rutynowych zadań oraz automatycznego generowania programów do dalszej edycji i modyfikacji. Makra (programy Statistica Visual Basic) zarejestrowane za pomocą tych narzędzi można uruchamiać „takie jakie są”, lub wykorzystać jako składniki bardziej złożonych i dostosowanych do potrzeb użytkownika programów Visual Basic.

Makra, które można tworzyć automatycznie w trakcie pracy programu, można ogólnie podzielić na trzy kategorie:

• Makra dla pojedynczych analiz,
• Makra globalne (zapisy wielu analiz), oraz
• Makra klawiaturowe.

W każdym z tych trzech przypadków składnia jest taka sama i makra można po zarejestrowaniu modyfikować, jednak ze względu na sposób tworzenia każda z tych metod ma swoje zalety i wady w konkretnych zastosowaniach.

1. Makra pojedynczych analiz. Ten sposób rejestrowania makra pozwala zarejestrować zapis ustawień, opcji i wyborów dokonany przy danej analizie. Należy zauważyć, że termin „analiza” oznacza tu jedno zadanie wybrane z menu Analizy lub Wykresy. Może to być niewielkie i proste zadanie (np. wykres rozrzutu z menu Wykresy) lub też bardzo rozbudowane (np. złożona analiza w module modelowanie równań strukturalnych rozpoczęta od wybrania opcji z menu Analizy, w której tworzone są setki dokumentów wyjściowych). Po wybraniu każdego z poleceń statystycznych z menu Analizy lub opcji graficznej z polecenia Wykresy, wszystkie polecenia takie jak: wybór zmiennych, ustawienia poszczególnych opcji zapisywane są „w tle” i w dowolnym momencie możemy przesłać ten zapis (tzn. kod makra Visual Basic) do okna edytora języka Visual Basic. Polecenie Utwórz makro jest dostępne dla każdej analizy w menu Opcje, a jeśli okno analizy jest zminimalizowane do przycisku na pasku zadań, to polecenie to można znaleźć w menu podręcznym (otwieranym po kliknięciu prawym klawiszem myszy na tym przycisku).
2. Makra globalne (Zapisy wielu analiz). Ten sposób rejestrowania makr pozwala zapisać całą sesję analityczną, na którą może składać się wiele różnych analiz; zapis makra „łączy” te analizy z różnymi opcjami z menu Analizy oraz Wykresy. W odróżnieniu od prostych makr do analiz, zapis takiego makra może być przerywany i wznawiany. Rejestracja makra globalnego rozpoczyna się w momencie włączenia zapisu i kończy poprzez kliknięcie przycisku stop. Rejestrowane są wszelkie wybory plików i większość operacje zarządzania danymi, podobnie wszystkie wybierane analizy i opcje analiz, w kolejności ich wybierania.
3. Makra klawiaturowe. Po wybraniu opcji Zarejestruj makro klawiaturowe z menu Narzędzia/Makro, Statistica rozpocznie rejestrowanie uderzeń klawiszy klawiatury. Po zakończeniu rejestrowania przywołane zostanie okno edytora Statistica Visual Basic z kodem programu, zwykle bardzo prostego z jednym poleceniem SendKeys z odpowiednimi kodami reprezentującymi różne uderzenia klawiszy wykonane w czasie sesji nagraniowej. Należy zauważyć, że są to bardzo proste makra, w których nie jest notowany kontekst zdarzeń klawiaturowych ani ich znaczenie (tzn. znaczenie poleceń, które są uruchamiane poprzez zanotowane zdarzenia klawiaturowe), cecha ta jest jednak w niektórych przypadkach bardzo przydatna.

Edytor i debugger Statistica Visual Basic

Środowisko Statistica Visual Basic zawiera elastyczny edytor oraz debugger.

Podczas edycji makra, po wpisaniu polecenia Visual Basic lub Statistica Visual Basic, edytor wyświetla automatycznie podpowiedź wskazującą właściwą składnię polecenia.

Możemy również skorzystać z pomocy dotyczącej funkcji dla każdej klasy (obiektu).

W trakcie uruchamiania programu, można w kodzie programu wstawiać punkty przerwań, wykonywać go krokowo, przeglądać i zmieniać wartości zmiennych.

Możemy więc pisać programy przy pomocy profesjonalnego środowiska programistycznego Statistica Visual Basic wspomagając programowanie intuicyjnym edytorem okien dialogowych.

Podsumowując, Statistica Visual Basic jest nie tylko potężnym językiem programowania, lecz zawiera także profesjonalne środowisko programistyczne o dużych możliwościach, nadające się do tworzenia zarówno prostych makr jak i złożonych specjalizowanych aplikacji.

Obiekty i dokumenty ActiveX Objects (Uwagi techniczne)

Termin ActiveX używany jest w różnych kontekstach i jego różne definicje podkreślają różne aspekty tej technologii. W Statistica wykorzystywany jest w kontekście obiektów i dokumentów ActiveX.

Obiekty ActiveX

Obiekty ActiveX były wcześniej nazywane obiektami OLE (Object Linking and Embedding). Fundamentem obiektów ActiveX jest technologia Microsoft COM (Component Object Model), która umożliwia standardowy dostęp do różnorodnych obiektów. Obiekty utworzone za pomocą jednej aplikacji mogą być otwierane i przechowywane w innych programach dzięki zastosowaniu standardowych protokołów. Aplikacja przechowująca „obce” obiekty musi być klientem ActiveX, a aplikacja, w której został utworzony, musi działać jako serwer ActiveX. Statistica spełnia oba te wymogi: jako klient ActiveX pozwala osadzać i przyłączać obiekty innych programów w arkuszach, na wykresach i w raportach. Z kolei jako serwer ActiveX dopuszcza łączenie i osadzanie swoich arkuszy i wykresów w innych aplikacjach.

Dokumenty ActiveX

Dokumenty ActiveX to dalszy krok naprzód w wykorzystaniu technologii ActiveX, polegający na tym, że kompletny dokument jednej aplikacji może być obsługiwany przez inne programy. W pojemniku dokumentów ActiveX można umieszczać dokumenty, a serwer dokumentów ActiveX pozwala korzystać ze swoich dokumentów w innych aplikacjach. Statistica działa zarówno jako pojemnik jak i serwer dokumentów ActiveX. Skoroszyty Statistica są pojemnikami ActiveX i obsługują dokumenty serwerów dokumentów ActiveX. Przykładowo, w skoroszycie Statistica możemy bezpośrednio korzystać z dokumentów Word i Excel. Podobnie dokumenty Statistica (arkusze, wykresy i raporty) są obsługiwane przez pojemniki dokumentów ActiveX (takie jak np. Microsoft Internet Explorer i Microsoft Binder).

Obsługa OLE

Statistica w pełni obsługuje konwencje OLE (Object Linking and Embedding), które umożliwiają łączenie i osadzanie danych, tekstów, wykresów i innych obiektów pomiędzy dokumentami Statistica (np. arkuszami, raportami) a dokumentami innych aplikacji Windows. Z punktu widzenia rozwiązań informatycznych, połączenia OLE tworzy się pomiędzy plikiem źródłowym (lub serwerem, na przykład dokumentem Microsoft Word), a dokumentem Statistica (klientem), tak że wszelkie zmiany w pliku źródłowym zostaną w sposób automatyczny uwzględnione w odpowiednim obszarze dokumentu Statistica (pliku klienta). Statistica może pełnić rolę zarówno klienta jak i serwera OLE dla innych aplikacji zdolnych do korzystania z tego standardu. Można więc utworzyć połączenie pomiędzy arkuszem Statistica i tabelą w dokumencie Word, tak że zawartość tabeli będzie się automatycznie aktualizować w momencie dokonania zmian w arkuszu.

Obsługa DDE

W Statistica obsługiwany jest również protokół DDE (Dynamiczna wymiana danych). Połączenie DDE pomiędzy plikiem źródłowym (lub serwerem; np. arkuszem Excel), a plikiem danych programu Statistica (plik klient) łączy pliki w ten sposób, że przy zmianie danych w pliku źródłowym zostają automatycznie aktualizowane dane w arkuszu programu Statistica (plik klient). Można więc w sposób dynamiczny połączyć blok danych z arkusza danych z określonym podzbiorem danych z innej aplikacji Windows.
Typowym zastosowaniem DDE jest łączenia dwóch plików w warunkach przemysłowych, gdzie arkusz danych Statistica jest dynamicznie łączony z urządzeniami pomiarowymi podłączonymi do portu szeregowego (na przykład w celu uaktualniania określonego odczytu co godzinę). Podobnie jak w przypadku OLE, korzystanie z DDE jest prostsze niż się może wydawać i połączenia DDE można tworzyć i wykorzystywać bez dokładnej wiedzy informatycznej na temat zasad funkcjonowania takiego połączenia.

Programowanie w środowisku .NET

Praktycznie każdy aspekt Statistica jest udostępniany poprzez zbiór interfejsów COM, które są rejestrowane na komputerze w trakcie instalacji programu. Ponieważ języki oparte na .NET nie komunikują się z COM bezpośrednio, klasy osłonowe zwane COM Interop mogą być stosowane do integrowania bibliotek STATISTICA z projektami .NET. Warstwa COM Interop jest tworzona automatycznie przez środowisko Visual Studio .NET w trakcie importowania interfejsu COM. Warstwa COM Interop obsługuje wszystkie szczegóły dotyczące interakcji z bibliotekami COM w .NET. Dzięki warstwie COM Interop, interfejs Statistica COM zachowuje się jak każdy inny obiekt .NET.
W wersji amerykańskiej są tutaj cztery linki do zasobów o Visual Basic i programowaniu, których my nie mamy przetłumaczonych.